در بسیاری از کشورها، افراد روز خود را با نوشیدن قهوه آغاز می کنند. قهوه به دلیل دارا بودن کافئین، موجب بهبود فعالیت مغز، افزایش تمرکز و مقابله با خستگی می شود.

علاوه بر این بسیاری از مطالعات قبلی نشان داده اند که قهوه در پیشگیری از بیماری های قلبی- عروقی، سرطان ها و آلزایمر نقش دارد.

تحقیقات جدید انجام شده در اسپانیا نشان می دهد در صورتی که به همراه یک فنجان قهوه، یک قاشق چای خوری شکر نیز مصرف شود، تاثیر آن بر مغز به مراتب بیشتر خواهد بود. در واقع این مطالعه نشان داد که نوشیدن یک فنجان قهوه کافئین دار به همراه یک قاشق چای خوری شکر، به آماده سازی مغز برای فعالیت ها و مسئولیت های روزانه کمک قابل ملاحظه ای کرده و موجب افزایش توجه، تمرکز و بهبود حافظه می گردد.

برای انجام این مطالعه 40 داوطلب انتخاب شده و به سه گروه تقسیم گردیدند. پژوهشگران به این افراد قهوه با شکر، قهوه بدون شکر و شکر تنها داده و سپس از آنها اسکن مغزی تهیه کردند.

نتایج نشان داد که مصرف هم زمان قهوه با شکر بیشترین اثر را بر فعالیت مغزی داشته است.

شرح و نتایج این مطالعه در نشریه روانشناسی به چاپ رسیده است.

پزشکان به تازگی دریافته‌اند که مصرف شکلات باعث تغییرات در شبکیه چشم افراد می‌شود. در یک تحقیق دانشگاهی پزشکان به افراد مختلف در رده‌های سنی مختلف شکلات دادند و در زمانی که آنها شکلات در دهان خود می‌گذاشتند از چشم آنها با استفاده از نوعی تصویربرداری خاص، عکسبرداری کردند.

گفتنی است، پزشکان دریافته‌اند که در زمان خوردن شکلات به دلیل ترشح هورمون شادی و شعف‌ که به نام دوپامین شناخته می‌شود، نوعی سیگنال‌های الکتریکی در شبکیه چشم ایجاد می‌شود، که این سیگنال‌ها به شدت به نور حساس هستند و با استفاده از دوربین‌های خاص عکسبرداری قابل ردگیری هستند. پزشکان دریافتند که با دوپامین در شبکیه چشم می‌توان باعث تحریک عصب چشم در مقابل محرک نور شد.

پزشکان به افراد توصیه می‌کنند: تا برای جلوگیری از بروز بیماری‌های مختلف قلبی عروقی و نیز پوسیدگی دندان‌ها در مصرف شکلات زیاده روی نکنند. پزشکان در حال یافتن راهی برای استفاده از این هورمون برای کمک به درمان بیماران مبتلا به بیش فعالی هستند.

هر چند وقت یک‌بار با یافتن لکه‌های بنفش رنگ یا خون مردگی زیر پوستت نگران می‌شوی، چراکه به یاد نمی‌آوری ضربه‌ای به نواحی کبود بدنت وارد شده باشد. بی شک به دنبال یافتن علت بروز این خون مردگی ها که هر چند وقت یک بار، در نواحی مختلف بدنت ظاهر می شود، هستی.

با این حال خوب است بدانی که در بسیاری موارد اگر این خون مردگی ها همراه با عوارض و نشانه های دیگری که ناشی از بیماری های انعقادی یا داخلی است نباشد، مشکل خاصی را برای شخص به همراه نخواهد داشت.

دکتر سیدمسعود داوودی، متخصص پوست و مو در این باره توضیح می دهد: بروز خون مردگی های ناگهانی و مکرر ابتدا باید از نظر وجود بیماری های انعقادی خون و نیز بیماری های داخلی مورد بررسی قرار بگیرد، اما در بسیاری موارد، این نوع خون مردگی ها به اشکالات ساختمانی عروق در برخی افراد و بویژه خانم ها بازمی گردد.

این عضو هیات علمی دانشگاه با تاکید بر این که برخی افراد به طور ژنتیک عروق شکننده ای دارند و به دنبال تماس های مختصر نیز دیواره مویرگ هایشان پاره می شود، می گوید: البته علت بروز چنین خون مردگی هایی در بسیاری موارد، به کمبود ویتامین C مربوط می شود. در افراد مسن خون مردگی به علت آسیب پذیری جداره عروق، زیاد اتفاق می افتد.

خون مردگی و کبود شدن پوست شرایطی است که طی آن، خون از داخل رگ ها بیرون می آید و وارد پوست، توده مخاطی و دیگر اعضا از قبیل ماهیچه ها و استخوان ها می شود.

وقتی کوفتگی خون مردگی می آورد

اصولا کبودی زیر پوست بر اثر نشت خون و ورود آن به داخل بافت زیر پوست ایجاد می شود. گرچه در برخی موارد، مشکلات انعقادی باعث خروج خون به خارج از عروق و بروز خون مردگی زیر پوستی می شود، اما اصلی ترین عامل کبودی پوست ضربه و کوفتگی ناشی از آن است. ضربه ها حتی ممکن است زمانی که اصلا متوجه نیستیم به بخشی از بدن مان وارد شود و آثار کبودی از خود به جا گذارد. البته نباید فراموش کنیم که برخی نقاط بدن مانند اطراف چشم نسبت به هر نوع ضربه بسیار حساس و برخی نقاط دیگر مانند کشاله ران و دیگر قسمت های گوشتی بدن نسبت به ضربه ها مقاوم تر است.

با این حال متخصصان پوست تاکید می کنند که بیشتر ضربه وارده به بدن باعث تخریب و بازشدن رگ های خونی در پوست، غشاهای مخاطی یا اندام های دیگر می شود و کبودی همراه با درد و ورم، پاسخ التهابی بدن به جراحت و آسیب است. زمانی که کوفتگی در پوست گسترش یابد، باعث قرمزی، سیاهی و بعد آبی یا بنفش شدن پوست می شود و هنگامی که خون از سوی بدن جذب شود، رنگ کوفتگی به زرد مایل به سبز تبدیل می شود. چنین خون مردگی هایی معمولا پس از مدت کوتاهی بهبود می یابد.

کبودی پوست ؛ نشانه ای خطرناک

از آنجا که اشکال در سیستم انعقادی خون یکی از دلایل مهم بروز مکرر کبودی زیر پوست تلقی می شود، دکتر داوودی توصیه می کند در صورت بروز کبودی های ناگهانی و مکرر به عنوان یکی از عوامل موثر، از طریق آزمایش خون مورد ارزیابی قرار بگیرد.

این متخصص پوست به بیماری های خودایمنی مثل لوپوس (بیماری خودایمنی که با درد و تورم مفاصل همراه است) و آرتریت روماتوئید (التهاب مفاصل) به عنوان عوامل موثر در بروز کبودی زیر پوست در برخی افراد اشاره می کند و می گوید: حتی کبودی های مکرر، اگر با خونریزی از لثه ها و ابتلا به عفونت های مکرر همراه باشد، می تواند نشانه ای از ابتلا به بیماری خطرناکی چون سرطان خون تلقی شود. برخی بیماری های زمینه ای با افت پلاکت های خون، خونریزی از لثه ها و خون مردگی های وسیع همراه است.

البته در برخی موارد، مصرف داروهایی مثل آسپیرین، داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی، آنتی بیوتیک ها، آنتی هیستامین ها و رقیق کننده های خون، همچنین گزش حشرات می تواند کبودی به همراه داشته باشد. کمبود ویتامین C از علت های موثر در شکنندگی عروق محسوب می شود که با مصرف قرص های خوراکی ویتامین C قابل جبران است.

دکتر داوودی در پاسخ به این پرسش که آیا باید کبودی ناخن را جدی بگیریم یا خیر، می گوید: مهم ترین علت کبودی ناخن ضربه و آسیب های شغلی، ورزشی یا تفریحی است که پس از مدت کوتاهی از بین می رود، اما خون مردگی های خطی زیر ناخن که بدون علت خاصی ایجاد شود، می تواند ناشی از بیماری درماتومیوزیت باشد که نوعی بیماری التهابی است که با تغییرات تخریبی در ماهیچه ها و پوست همراه است. پس نباید فراموش کرد که کبودی مداوم و ناگهانی در پوست یا ناخن که علت خاصی برای آن پیدا نمی کنیم، نیاز به پیگیری جدی دارد.

تخم شربتی از قدیم به عنوان یک نوشیدنی سنتی بین ایرانیان جای داشته که علاوه بر رفع تشنگی برای متعادل نگهداشتن فشارخون و لاغر شدن بسیار موثر است.

شیوا فرجی در مورد خواص تخم شربتی به عنوان یک نوشیدنی سنتی و فواید نوشیدن آن در فصل گرما اظهار داشت: تخم شربتی در حقیقت دانه‌های گیاه ریحان است که به علت داشتن ترکیبات لعاب‌دار به‌صورت محلول در آب (شربت) استفاده می‌شود. لعاب این دانه‌ها پس از جذب آب به صورت ژله‌ای درمی‌آید که می‌تواند برای رفع عطش مورد استفاده قرار گیرد. تخم شربتی خواص زیادی دارد و اینگونه نیست که فقط برای فصل گرما توصیه شود.

استفاده از تخم شربتی در محلول آب یکی از بهترین مواد برای کم کردن وزن است که این متخصص تغذیه به آن اشاره کرد و گفت: دانه‌های ژلاتینی تخم شربتی بدون آنکه کالری داشته باشد تا مدت‌ها فرد را سیر نگه می‌دارد و به جای خوردن داروهای زیان آور برای کم کردن اشتها، می‌توان از تخم شربتی استفاده کرد.

وی گفت: مشکل دیگری که دامنگیر دنیا از جمله کشور ما شده فشار خون است که معمولاً بعد از خوردن غذا به‌ویژه غذاهای پر نشاسته، فشارخون بالا می‌رود و اگر تخم شربتی همراه غذا خورده شود مواد نشاسته‌ای به تدریج قند موجود در خود را آزاد می‌کنند و به این ترتیب شما به طور تدریجی انرژی متعادل در طول روز خواهید داشت.

این متخصص تغذیه به آنهایی که از ورم معده یا دیگر ناراحتی‌های گوارشی رنج می‌برند خوردن تخم شربتی را توصیه کرد و افزود: تخم شربتی دارای مقدار فراوانی پروتئین، آهن، پتاسیم و کلسیم است و در عین حال آنهایی که در جذب کلسیم مشکل دارند بدانند یک ماده معدنی به نام بورون در تخم شربتی باعث انتقال کلسیم به استخوان‌ها می‌شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: نوشیدن آب بسیار سرد بطورکلی برای کبد مضر است اما در مواردی مانند پس از حمام، پس از ورزش و در ناشتا اثرات زیان آور آب سرد برای کبد به مراتب بیشتر می‌شود.

دکتر فاطمه نجات بخش در همایش "نقش تغذیه در سلامت از دیدگاه طب سنتی"، که در تالار رازی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد برگزار شد، علت ایجاد اغلب بیماری‌ها را تغذیه ناصحیح دانست و اظهار داشت: علت ایجاد اغلب بیماری‌ها، رعایت نکردن آداب تغذیه‌ای متناسب با فصل و شرایط زندگی و شغلی افراد است و پزشکان باید توجه داشته باشند که برای درمان بیمار ابتدا باید نحوه تغذیه او را تصحیح کنند.

وی ادامه داد: در کتب طب سنتی به ویژه کتب به جای مانده از محمدبن زکریا رازی همواره تاکید بر آن بود که طبیب باید تا آنجا که امکان دارد بیماری را با غذا درمان کند نه با دارو.

این متخصص طب سنتی ایرانی با طرح سوالی مبنی بر اینکه "چرا در درمان بیماران باید غذا را به دارو ترجیح داد؟"، پاسخ گفت: چهار دلیل عمده را می‌توان برای این موضوع ذکر کرد، ابتدا اینکه داروها عمدتا با طبیعت بدن انسان در تضاد‌ند حال اینکه مصرف غذاها نیاز طبیعت بدن انسان هستند. از سوی دیگر استفاده از داروها ممکن است با عوارضی برای بیمار همراه باشد اما غذاها اغلب عوارضی برای انسان ندارد.

دکتر نجات بخش افزود: از دیگر مزیت‌های استفاده از غذا به جای دارو این است که داروها شاید سوء مزاج را از بین ببرند اما حفظ اعتدال مزاج و تقویت طبیعت بدن را به همراه ندارند که باید دقت شود اگر از دارو استفاده شد در کنارش از غذای مناسب نیز بهره‌ برده شود.

وی چهارمین مزیت غذا به دارو را جذب سریع غذا نسبت به دارو برشمرد و تصریح کرد: در شرایطی که به دلیل پیشرفت بیماری چاره‌ای جز تجویز دارو برای بیمار وجود ندارد باید حتما در کنارش استفاده از غذاهای مناسب جهت بهبود بیماری نیز مدنظر باشد.

وی متذکر شد: قاعده‌ کلی در تجویز مواد غذایی براین است که اگر طبیعت بیماری سرد بود مواد غذایی گرم باید برای بیمار تجویز کرد و اگر طبیعت بیماری گرم بود بلعکس، همچنین مرطوب بودن یا خشک بودن طبیعت بیماری فرد بسیار حائز اهمیت است و برای درمان باید غذاهای متضاد تجویز شود.

وی هضم مواد غذایی را در چهار مرحله‌ هضم در معده، کبد، عروق و بافت دانست و عنوان کرد: برای یک هضم کامل که بتواند نیاز غذایی فرد را برطرف کند،‌ انجام هضم چهارگانه الزامی است و اگر هر یک از این چهار هضم دچار اختلال شود می‌تواند بیماری را برای فرد به همراه داشته باشد.

این عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی با بیان این مطلب که "اگر طبیعت بدن انسان قوی باشد خود می‌تواند بیماری را درمان کند"، خاطرنشان کرد: در درمان بیماری، تقویت بیمار و عضو درگیر بسیار با اهمیت است موضوعی که اغلب پزشکان به آن توجه نمی‌کنند این است که در بسیاری از موارد پزشکان بیماری فرد را درمان اما قوت او را بهبود نمی‌بخشند که همین امر می‌تواند باعث بروز بیماری در آینده‌ای نزدیک برای فرد شود.

وی در ادامه به بیان مثال‌هایی از مواد غذایی که می‌تواند موجب تقویت قوای بدن شوند پرداخت و تصریح کرد: میوه‌ها و مواد غذایی خوشبو همچون سیب هم فرح بخش و هم مقوی هستند همچنین در یک قاعده کلی غذاهای غلیظ نسبت به لطیف تر از خودشان اثر تقویت کنندگی بیشتری دارند و یا غذاهای خون ساز مانند گوشت بره و تخم‌مرغ باعث تقویت قوای بدن فرد می‌شوند.

دکتر نجات بخش اظهار داشت: در مبحث آداب غذا خوردن دو مورد مهم عامل ایجاد بسیاری از بیماری‌ها است، ابتدا غذا خوردن قبل از اینکه غذای قبلی از معده خارج شود یعنی باید توجه داشت که زمان غذا خوردن زمانی است که معده از غذا خالی باشد و دیگر رعایت نکردن ترتیب میل غذاها، بدین معنی که باید همیشه ابتدا غذ اهای لطیف میل شود و سپس غذاهای سنگین وغلیظ، به عنوان مثال ابتدا باید سوپ میل کرد، سپس غذای اصلی یا همیشه باید اول سالاد و بعد غذا را میل کرد.

بر اساس تحقیقی که اخیرا به چاپ رسیده است،‌کاهش شنوایی در دوران سالمندی که یکی از 4 اختلال شایع در این دوران می باشد، به سطح پایین اسید فولیک خون مربوط است.

کاهش شنوایی یک مشکل بهداشتی جهانی است و بیش از 28 میلیون امریکایی در سنین 60 تا 74 سالگی با این اختلال روبرو هستند.

علی رغم شیوع بالای این اختلال، اساس بیولوژیکی آن نامشخص است. در مطالعه حاضر مشخص شده است که سطوح پایین اسید فولیک خون در افراد سالمند، به طور قابل توجهی با کاهش قدرت شنوایی آنها در ارتباط است. اسید فولیک به دلیل نقشی که در متابولیسم سلولی، سیستم عصبی و عملکرد عروقی دارد، در حفظ سلامت و بهبود عملکرد سیستم شنوایی نقش بسزایی ایفا می کند.

اسید فولیک (فولات) یکی از ویتامین های گروه B است و در سبزی ها، میوه ها، قارچ، حبوبات، غلات سبوس دار و گوشت ها به فراوانی یافت می شود.

کارشناسان فناوری با مطرح کردن توصیه هایی به منظور افزایش عمر باتری تلفن های همراه تأکید کردند که بهترین راه طول عمل باتری ها نگاه داشتن شارژ موبایل بین 40 تا 80 درصد است.
تعدادی از افراد به شارژ هر روزه تلفن همراه خود اعتقاد جدی دارند و دیگران اصرار دارند که شارژ تلفنشان باید به طور کامل خالی شود تا آن را شارژ کنند، اما به هر صورت کاربران تلفن های همران هیچ کاری برای تمام شدن عمر باتری های موبایل هایشان انجام نمی دهند.
اکنون کارشناسان نظر قطعی خود را در این رابطه صادر کردند، اگر می خواهید عمر باتری تلفن ها و گجت هایتان طولانی تر شوند، آن را هر روز شارژ نکنید.
«اریک لیمر» به عنوان یکی از علاقمندان به عرصه فناوری که تحقیقاتی در این زمینه انجام داده مدعی شد که شارژ کامل برای تلفن های همراه وضعیت مطلوبی نیست، در حقیقت وی استدلال می کند که باید موبایل را پیش از رسیدن به شارژ 100 درصد از برق جدا کرد.
وی گفت: در اکثر اوقات داشتن شارژ کامل و خالی کردن کامل شارژ هیچ کمکی به عمر باتری نمی کند بلکه به باطری صدمه هم وارد می کند.

ارقام یکی از سایت های جامع اطلاع رسانی درباره باتری که «دانشگاه باتری» نام دارد، نشان می دهد که تلفن های همراه باید شارژ بالای 50 درصد و پایین 100 درصد داشته باشد تا عمر باتری طولانی تر شود، اما یک راهکار هوشمندانه این است که باید ماهی یکبار شرایطی را فراهم کرد که شارژ تلفن به طور کامل خالی شود.
«لیمر» یادآور شد: کاربران باید شارژ تلفن همراه خود را در صورت امکان بالای 50 درصد نگاه دارند اما رها کردن تلفن در برق پس از شارژ موجب فرسایش باطری می شود.
به طوری کلی سطح بهینه شارژ بین 40 تا 80 درصد است.
وی همچنین این باورهای کلیشه ای که گفته می شود تلفن جدید را برای 72 ساعت در شارژ نگاه دارید و سپس از آن استفاده کنید را به سخره گرفت و گفت شاید این باور برای آن است که تلفن یادش بماند شارژ کامل داشتن چه حسی دارد!
شاید این روش برای تلفن هایی که دارای باتری های نیکلی هستند موثر بودند اما برای بایری های لیتیوم- یون که در تلفن های جدید استفاده می شوند، بی تأثیر هستند.

یک متخصص بیماری‌های کلیه گفت: آلودگی هوا و ریزگردها منجر به افزایش فشار خون در افراد سالم شده، در افراد مبتلا به فشار خون منجر به از کنترل خارج شدن فشار خون آنها می‌شود.

دکتر سعید آب خیز گفت: با توجه به افزایش جمعیت و افزایش حجم ترافیک در کلان شهرها و به تبع آن آلودگی هوا، آلاینده‌ها به عنوان یک معضل جهانی شناخته شده است. تحقیقات نشان داده است که تماس افراد با ریزگردها و آلاینده‌های صنعتی می‌تواند روی فشارخون تاثیرگذار باشد.

وی افزود: تماس طولانی مدت با آلودگی هوا در افراد سالم بر نوسانات فشار خون تاثیرگذار است. آلودگی هوا منجر به انقباض عروق و در نهایت فشار خون بالا می شود، افرادی که مبتلا به فشار خون هستند نیز آلودگی هوا باعث از کنترل خارج شدن، فشار خون می شود.

این متخصص بیماری‌های کلیه عنوان کرد: تحقیقات نشان داده است که آلاینده‌های هوا بیشتر روی دیواره رگ های خونی اثر می‌گذارد. موادی که در دیواره رگ‌ها تولید می‌شوند باعث گشاد شدن رگ های بدن و مانع بالا رفتن فشار خون شده، خون رسانی به اعضا بدن ادامه پیدا می‌کند این در حالی است که آلاینده‌ها باعث می‌شوند که تولید مواد گشاد کننده در عروق کم و منجر به انقباض رگ‌ها و در نتیجه فشار خون بالا شوند.

آب خیز با بیان اینکه فشار خون یکی از عواملی است که روی سلامتی کلیه‌ها و قلب وعروق تاثیر گذار است، تصریح کرد: امروزه یکی از دلایل سکته مغزی و قلبی و دیالیز فشارخون بالا است، لذا ضرورت دارد یکسری اقدامات در جامعه در قالب برنامه های غربالگری در زمینه تشخیص زودرس مراحل اولیه فشار خون بالا انجام شود.

این متخصص بیماری‌های کلیه اظهار کرد: سن ابتلا به فشار خون کاهش پیدا کرده است و افرادی که در مرحله نوجوانی هستند نیز به فشار خون مبتلا هستند.

اسمش ترسناک است؛ سرطان. اما هر سرطانی کشنده و مرگبار نیست و تومورهای خوش‌خیم هم به بدخیم تبدیل نمی‌شود. با این حساب آگاهی از زیر و بم این بیماری می‌تواند نقش موثری در مبارزه با آن داشته باشد. سرطان می‌تواند در هر جایی از بدن ایجاد شود. یکی از محل‌هایی که کمتر کسی فکر می‌کند ممکن است سرطانی شود، چشم است. این هفته قصد داریم درباره این نوع سرطان کمتر شناخته شده بحث کنیم.

کره چشم حفره‌ای استخوانی در جمجمه است که حدود پنج سانتی‌متر عمق دارد و ساختمان نرم چشم را محافظت می‌کند. تومورهای چشم شامل توده‌هایی است که داخل چشم ایجاد می‌شوند. البته تومورهای چشم فقط داخلی نیستند بلکه ممکن است در سطح کره چشم نیز ایجاد شوند که علاوه بر مشکلات دید، موجب جابه‌جایی کره چشم به طرفین می‌شوند یا چشم را به سمت بیرون هدایت می‌کنند. تومورهای سطح چشم به صورت توده‌هایی با تغییر رنگ لایه‌های پوشاننده چشم مشخص می‌شوند.

تومور ممکن است به صورت تومور اولیه در هر بافتی از چشم ایجاد شود یا ممکن است تومور ثانویه بوده و چشم توسط بافت‌های مجاور مانند سینوس‌ها، مغز و حفره بینی یا سایر اندام‌های دورتر مورد تهاجم قرار گیرد. بیشتر تومورهای چشمی خوش‌خیم هستند. تومورها هم کودکان و هم بزرگسالان را گرفتار می‌کند. شایع‌ترین تومورهای ‌خوش‌خیم‌ در‌ کودکان‌ شامل‌ درموئیدها ‌و همانژیوم‌هاست و تومورهای بدخیم نیز شامل رتینوبلاستوماست.

شایع‌ترین تومورهای شایع چشمی در بزرگسالان شامل تومورهای عروق خونی مانند همانژیوم، لنفانژیوم و نواقص عروقی، تومورهای اعصاب، چربی و سینوس‌های اطراف چشم است. لنفوم شایع‌ترین تومور بدخیم چشمی در بزرگسالان است. تومورهای متاستاتیک چشم بیشتر از تومورهای اولیه پستان و پروستات ناشی می‌شود.

علائم تومورهای چشم

تومورهای چشمی در بیشتر موارد علائم بارز و مشخصی ندارند و به این دلیل دیر تشخیص داده می‌شوند. ممکن است بیمار به طور مداوم به پزشک مراجعه کند و از کاهش دید شکایت کند، غافل از این‌که توموری پشت کره چشم قرار دارد. در این مواقع توصیه می‌شود در صورت اثربخش نبودن درمان‌های یک پزشک، برای پیگیری از نظرهای سایر پزشکان استفاده شود.

علائم تومورهای چشمی شامل بیرون‌زدگی کره چشم، درد، کاهش بینایی، دوبینی، قرمزی، تورم پلک یا توده قابل مشاهده است. بعضی از تومورها براحتی قابل تشخیص هستند، در حالی که سایر تومورها به دلیل نداشتن علائم ظاهری تا زمان بزرگ شدن آن ـ که باعث جابه‌جایی چشم می‌شود ـ قابل تشخیص نیستند. در زیر بعضی علائم رایج‌ تومورهای چشمی آمده است:

ـ ملانوم معمولا علائم زودرس ندارد و تنها کمی مشکلات بینایی ایجاد می‌کند، خونریزی و درد در صورت بزرگ بودن تومور اتفاق می‌افتد.

ـ همانژیوم مشیمیه تومورهای غیرسرطانی چشم است که از عروق خونی ناشی می‌شود و موجب کاهش دید مرکزی و نامنظمی شبکیه می‌شود.

ـ تومورعصب کروئید یک لکه مشابه خال پوستی است که می‌تواند به کاهش دید مرکزی یا محیطی منجر شود.

ـ تومورهای ملتحمه در سطح خارجی چشم ایجاد می‌شود و به درد و مشکلات بینایی می‌انجامد.

ـ تومورهای پلک با درد، تورم، مشکلات دید و مشکلات مربوط به کانال اشک مشخص می‌شوند.

چطور تشخیص دهیم؟

اولین قدم معاینه دقیق توسط چشم‌پزشک است. علائم بیمار مانند وضع دید، شرایط کلی سلامت و عملکرد چشم و بافت‌های اطراف آن بخوبی بررسی می‌شوند. در صورت لزوم سایر روش‌ها مانند سی‌تی‌اسکن، ام‌آرآی و سونوگرافی نیز انجام می‌شود. بسیاری از تومورهای چشمی از راه انجام بیوپسی و تعیین نوع نمونه به‌وسیله پاتولوژیست قابل تشخیص است.

ملانومای چشمی چیست؟

شایع‌ترین تومور چشمی میان بزرگسالان ملانوماست. ملانوما نوعی اختلال است که در سلول‌های پوستی تولیدکننده ملانوم (رنگدانه‌های مسئول رنگ پوست) ایجاد می‌شود. چشم نیز سلول‌های تولیدکننده ملانین دارد و می‌تواند به ملانوما مبتلا شود، به طوری که بعد از پوست، چشم شایع‌ترین محل بروز ملانوماست.

معمولا ملانومای چشمی در ناحیه‌ای از چشم ایجاد می‌شود که در ظاهر قابل مشاهده نیست. در ضمن این نوع سرطان معمولا علائم و نشانه‌های زودهنگام ندارد و این قضیه تشخیص آن را مشکل می‌کند.

ملانومای چشمی ممکن است در هر ناحیه از چشم ایجاد شود. ملانومایی که در قسمتی از چشم شامل مشیمیه، مژه و عنبیه به وجود می‌آید، از بقیه انواع شایع‌تر است. مشیمیه لایه‌ای از پوشش دور چشم است که رنگ تیره آن مانع انعکاس نور به داخل چشم می‌شود. اجسام مژکانی در مشیمیه رشد می‌کنند و با تغییر شکل لنز، فو چشم را تنظیم می‌کنند. عنبیه دیسک شفاف و رنگی جلوی چشم است که میزان نور ورودی به چشم را کنترل می‌کند. در همه این ساختارها رنگدانه‌های ملانین وجود دارد، پس می‌توانند به ملانوما مبتلا شوند. احتمال ابتلا به ملانوما با افزایش سن بیشتر می‌شود.

دلیل ایجاد ملانومای چشمی چیست؟

دلیل این تومور نادر چشمی نامشخص است. در معرض تشعشعات اشعه ماورابنفش بودن خطر ابتلا را افزایش می‌دهد. احتمال ابتلای افراد سفید پوست با چشمان روشن به ملانوما بیشتر است ولی هنوز دلایل مستندی برای این موضوع در دست نیست.

علائم ملانوما چیست؟

علائم ملانومای چشمی شامل تیرگی دید و دیدن نقاط سایه روشن است ولی معمولا علامت خاصی ندارد و به وسیله پزشک، طی معاینه‌های دوره‌ای تشخیص داده می‌شود.

راه تشخیص ملانوما چیست؟

اگر ملانوم بموقع تشخیص داده شود و اقدام‌های لازم صورت گیرد، نتیجه رضایت‌بخش و امیدوارکننده است ولی در صورت از دست دادن زمان، پس از مدتی علاوه بر عوارض چشمی، ممکن است تومور به دیگر اندام‌ها نیز سرایت کند. تشخیص این عارضه علاوه بر معاینه دقیق فیزیکی شامل موارد زیر است:

افتالموسکوپی: استفاده از لنزهای کوچک دستی برای مشاهده داخل چشم

سونوگرافی: استفاده از امواج صوتی برای تشخیص عارضه از سطح پوست

فوتوگرافی رنگی: استفاده از یک دوربین مخصوص برای مشاهده و عکس گرفتن از ضایعه

نمونه‌برداری: گاهی برداشتن نمونه کوچکی از بافت مورد نظر و بررسی آن زیر میکروسکوپ به تشخیص دقیق ضایعه منجر می‌شود.

از آزمایش‌های غیرشایع می‌توان به آنژیوگرافی فلورسنت، سی‌تی‌اسکن، پِت‌اسکن و ام‌آرآی اشاره کرد.

درمان ملانوما شامل انجام رادیوتراپی داخلی و خارجی، پروتون‌تراپی، جراحی و لیزر درمانی است. درمان این نوع سرطان معمولا مشکلات بینایی ایجاد نمی‌کند، اگرچه در صورت بزرگ بودن بیش از حد تومور، قدرت بینایی کم می‌شود.

رتینوبلاستوما چیست؟

از تومورهای شایع چشمی در کودکان رتینوبلاستوماست. اگرچه رتینوبلاستوما در هر سنی اتفاق می‌افتد ولی این عارضه در کودکان زیر پنج سال، بخصوص زیر دو سال رایج‌تر است.

رتینوبلاستوما یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در کودکان است. رتینوبلاستوما یک سرطان بدخیم بافت شبکیه چشم است. در واقع، این تومورها دومین و در بعضی کشورها سومین تومور شایع دوران کودکی است؛ بنابراین با توجه به میزان بالای شیوع، باید زود و بموقع نسبت به تشخیص و درمان آنها اقدام کرد. این بیماری به وسیله جهش ژنی ایجاد می‌شود که یک مورد در هر 1000 نفر اتفاق می‌افتد.

اغلب تنها روش درمان خارج کردن چشم است و درغیر این صورت کشنده است. حدود 40 درصد رتینوبلاستوماها ارثی است. این نوع از راه آزمایش‌های ژنتیکی و آزمایش خون مشخص می‌شود. اگر والدین رتینوبلاستوما داشته باشند کودک آنها نیز در معرض خطر ابتلای بالایی است. پزشکان توصیه می‌کنند این کودکان تا سه سالگی هر ماه یک آ‌زمایش چشم انجام دهند. تومورهای رتینوبلاستوما روی شبکیه (بافت عصبی‌ای که پشت چشم قرار دارد، نور را احساس کرده و به صورت تصویر از راه عصب بینایی به مغز می‌فرستد) قرار می‌گیرند و اگر تحت درمان قرار نگیرند از راه کانال بینایی به مغز انتقال می‌یابند یا به سایر ارگان‌ها دست‌اندازی می‌کنند. این مشکل در نیمی از کودکان جهان کشنده است.

دلایل ایجاد رتینوبلاستوما

رتینوبلاستوما به وسیله یک جهش ژنی در سلول‌های کنترل کننده بینایی ایجاد می‌شود که در اثر این جهش رشد سلول‌ها از کنترل خارج شده و به سمت سرطانی شدن پیش می‌رود. در بیش از نیمی از موارد این جهش در بچه‌های خانواده‌هایی که هیچ گونه سرطان چشمی نداشتند، ایجاد می‌شود. سرطان معمولا بچه‌های زیر شش سال را تهدید می‌کند. تشخیص این ضایعه در یک تا دو سالگی شایع است.

علائم رتینوبلاستوما

یک یا هر دو چشم ممکن است درگیر شود. مردمک چشم این افراد سفید یا دارای نقاط سفید است. در تصویربرداری با تشعشع یک نقطه متورم سفید در چشم این افراد دیده می‌شود. به جای ظاهر قرمز که نشانه یک حالت طبیعی در چشم است، مردمک به رنگ سفید و غیرطبیعی دیده می‌شود. از علائم دیگر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: چپ شدن چشم، دوبینی، همطراز نبودن چشم‌ها، کاهش بینایی، تفاوت رنگ عنبیه دو چشم، درد، قرمزی چشم و در صورت پیشرفت بیماری علائمی نظیر درد استخوان و سایر علائم نیز ظاهر می‌شود.

روش تشخیص رتینوبلاستوما

انجام آزمایش‌های زیر به تشخیص این عارضه کمک می‌کند: نمونه‌برداری از مغز استخوان و آزمایش‌های مایع مغزی نخاعی در مواردی که تومور پیشرفت کرده باشد، سی‌تی‌اسکن و ام‌آرآی مغز، بررسی چشم با نور، سونوگرافی چشم، اسکن استخوان، آزمایش خون.

چطور پیشگیری کنیم؟

مشاوره ژنتیکی، خطر ابتلا به رتینوبلاستوما را مشخص می‌کند. این مشاوره در صورت وجود فردی با این بیماری در خانواده بسیار ضروری است. برای بررسی چشم با نور معمولا از قطره‌ای استفاده می‌کنند تا پزشک بتواند بدون مشکل بیمار را بررسی کند. با توجه به سن کودک این آزمایش ممکن است با بیهوشی انجام شود. پیشگیری و درمان به موارد زیر بستگی دارد: مرحله بیماری، سن بیمار، اندازه و تعداد تومور، کاهش دید، وجود رتینوبلاستومای سه وجهی.

راه‌های درمان

درمان بیماری به دانستن تعداد، موقعیت و اندازه تومورها در چشم بستگی دارد. هدف از درمان ابتدا رهایی از سرطان و بعد حفظ بینایی کودک است. بعضی از درمان‌ها ممکن است به تغییر بینایی در چشم بیمار منجر شود.

تومورهای کوچک ممکن است با لیزر یا فریز کردن جراحی شوند. اشعه ایکس برای تومورهای موضعی و همین طور تومورهای بزرگ‌تر استفاده می‌شود. اگر تومور به چشم دیگر هم منتشر شود، شیمی‌درمانی مفید خواهد بود. اگر تومور به هیچ روش درمانی جواب ندهد، چشم باید تخلیه شود. گاهی این روش به عنوان درمان اول انتخاب می‌شود.

اگر سرطان به هر دو چشم منتشر نشده باشد، معمولا در بیشتر موارد بیماری قابل درمان است. در بعضی موارد ممکن است نابینایی اتفاق بیفتد. تومور ممکن است از راه عصب بینایی به حدقه چشم منتقل شود و به مغز، ریه‌ها و استخوان‌ها منتشر شود. برای تومورهای کوچک، درمان فقط روی ضایعه انجام می‌گیرد. در حالی که کودک خواب بوده یا تحت بیهوشی است، یکی از دو روش زیر انجام می‌شود:

درمان به وسیله سرما: در این روش تومور فریز می‌شود. این درمان معمولا بیش از یک بار با فاصله حداقل یک ماه انجام می‌شود.

لیزر درمانی: از لیزر برای گرم کردن تومور استفاده می‌شود. درمان معمولا طی چند جلسه با فاصله درمان سه تا چهار ماه انجام می‌شود.

پلاک رادیواکتیو چیست؟

یک دیسک رادیواکتیو روی تومور در سطح چشم قرار می‌دهند. این دیسک به مدت چهار روز در این موقعیت قرار می‌گیرد و تشعشعات باعث تخریب سلول‌های سرطانی می‌شود. این روش در تومورهای بزرگ‌تر یا تومورهایی که با روش‌های دیگر درمان نشده‌اند، انجام می‌شود.

درمان با گرما: در این روش از گرما برای تخریب تومور استفاده می‌کنند و ممکن است با شیمی‌درمانی یا رادیوتراپی همزمان استفاده شود، چون گرما اثر درمان‌های دیگر را افزایش می‌دهد. گرما معمولا با لیزر و به طور مستقیم روی تومور استفاده می‌شود.

روش‌های درمانی دیگر

تومورهای بزرگ با روش‌های زیر درمان می‌شوند:

شیمی‌درمانی: این روش شامل استفاده از داروهای ضدسرطان برای تخریب سلول‌های سرطانی است. این درمان ممکن است پیش از انجام درمان‌های موضعی ذکر شده استفاده شود تا اثرهای درمان‌های فوق و موفقیت آنها را افزایش دهد. شیمی‌درمانی در صورتی که تومور به سایر ارگان‌ها و بافت‌های بدن منتشر شده باشد نیز مفید است.

یک روش جدید در بعضی موقعیت‌ها تزریق مستقیم داروی شیمی‌درمانی از راه شریان تغذیه‌کننده چشم است. این روش شیمی‌درمانی داخل شریانی (IAC) نامیده می‌شود. این روش شامل تزریق مستقیم داخل شریان چشم تحت هدایت دستگاه آنژیوگرافی است. این روش مانند جراحی نیاز به یک تیم کامل دارد. این تیم شامل گروه بیهوشی، پرستاران، تکنولوژیست‌ها، متخصص سرطان کودکان و رادیولوژیست تداخلی است. متخصص رادیولوژی تداخلی یک میکروکاتتر را تحت هدایت فلوروسکوپی به طور مستقیم وارد شریان تغذیه‌کننده چشم می‌کند و ماده شیمی‌درمانی هیدروکلرید ملفامین (داروی شیمی‌درمانی) به طور مستقیم در سطح بالایی وارد عضو هدف می‌شود. این روش بسیار موثرتر از روشی است که دارو از راه عروق دست تزریق می‌شود و کمتر از یک درصد آن به چشم می‌رسد. این عمل تقریبا یک ساعت به طول می‌انجامد و تومور در عرض سه هفته تخریب می‌شود. نتایج نشان می‌دهد در دو سوم موارد با این عمل چشم بیمار حفظ می‌شود.

در روش شیمی‌درمانی معمولی، ماده ضدسرطان از راه تزریق داخل وریدی و یا به صورت خوراکی به بیمار داده می‌شود و در این صورت همه بدن بیمار دوز قابل ملاحظه‌ای از داروی شیمی‌درمانی را دریافت می‌کند که حال عمومی نامساعدی برای بیمار ایجاد می‌کند. تزریق ماده شیمی‌درمانی داخل شریانی از راه آنژیوگرافی، ماده ضدسرطان را به طور مستقیم از راه شریان چشمی داخل تومور تخلیه می‌کند. در این روش، درمان به طور موضعی و نه سیستمی انجام می‌شود و از مسمومیت سیستمی نیز خبری نیست و بیمار چند ساعت بعد از این عمل مرخص می‌شود. بیمارانی با رتینوبلاستومای کوچک و موضعی که امکان درمان آن با لیزر یا کرایتوتراپی وجود دارد، بیمارانی با ضایعات خارج چشمی، نواقص و مشکلات عروقی و ناتوانی کلیه برای درمان با این روش مناسب نیستند.

جراحی: اگر تومور خیلی بزرگ باشد و دید چشم از بین رفته باشد، باید عمل جراحی برای تخلیه چشم انجام شود. این روش در مواردی که هیچ روش دیگری نتیجه نمی‌دهد، انتخاب می‌شود و در نهایت یک چشم مصنوعی جایگزین چشم بیمار می‌شود.

رادیوتراپی: در این روش از اشعه با انرژی بالا برای تخریب سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. با وجود محدود کردن اشعه باز هم سلول‌های سالم اطراف ضایعه تحت تاثیر قرار می‌گیرند و آسیب می‌بینند و از این نظر، رادیوتراپی روش امنی نیست ولی در صورت جواب ندادن سایر روش‌ها کمک‌کننده است.

انواع رتینوبلاستوما

دو نوع رتینوبلاستوما به شرح زیر وجود دارد:

نوع ارثی: از راه ژن و به طور ارثی منتقل می‌شود. معمولا تومور در هر دو چشم وجود دارد البته گاهی هم تنها در یک چشم ظهور می‌کند. رتینوبلاستومایی که به صورت ارثی منتقل می‌شود معمولا در سنین کمتری نسبت به موارد غیرارثی ظاهر می‌شود.

نوع غیرارثی: این نوع ارثی نیست و معمولا فقط در یک چشم بروز می‌کند.

در صورت وجود ژن رتینوبلاستوما، از کودک متولدشده در خانواده باید یک نمونه خونی گرفته شود تا در صورت وجود آثاری از این بیماری، در مراحل اولیه تومور تحت درمان قرار گیرد.

در صورت ابتلای یک چشم به رتینوبلاستوما، برای دست‌کم 28 ماه هر دو یا چهار ماه یکبار باید چشم سالم نیز آزمایش شود تا از سلامت آن اطمینان حاصل شود.رتینوبلاستوما به وسیله معاینه با نور نیز قابل مشاهده است. در واقع زیر این نور به جای مشاهده ظاهری قرمز برای چشم، پاپیلا به رنگ سفید مشاهده می‌شود.

کودکی که به رتینوبلاستومای ارثی مبتلاست، در معرض خطر ابتلا به تومور پینه‌ال مغز نیز هست که معمولا 20 ماه بعد از تشخیص رتینوبلاستوما ایجاد می‌شود. روش تشخیص متداول این عارضه معمولا انجام ام‌آرآی هر شش ماه به مدت پنج سال برای بچه‌هایی است که درخانواده‌هایی با خطر بالا به دنیا می‌آیند. سی‌تی‌اسکن معمولا به دلیل داشتن اشعه یونیزان به طور روتین استفاده نمی‌شود. اگر سابقه فامیلی رتینوبلاستوما وجود نداشته باشد، اولین علامت این بیماری به صورت یک نقطه سفید در مردمک است که نور را منعکس نمی‌کند.

پژوهشگران استرالیایی دریافتند که آب و هوای ابری و بارانی به دلیل تاثیر مثبتی که بر افزایش قدرت حافظه دارد، برای مغز مفید می باشد.

مطالعات این محققان نشان داد که احساس غمگینی در هوای ابری، موجب می شود افراد در تست های حافظه نتایج بهتری کسب کنند.

این تحقیق در واقع مطالعات قبلی را که نشان داده بودند دانش آموزان مبتلا به افسردگی خفیف حافظه قوی تری داشته و نمرات بالاتری کسب می کنند، تایید می کند.

البته این تحقیق به این معنی نیست که احساس غم و افسردگی به دلیل اثرات مثبت بر حافظه، نادیده گرفته شود، بلکه متخصصان توصیه می کنند در صورت تداوم این حالات حتما باید به روانپزشک یا روانشناس مراجعه نمود.

شرح و نتایج این مطالعه در نشریه روانشناسی به چاپ رسیده است.